Ülkemizde ve dünyada yoÄŸun ÅŸekilde üretimi yapılan domates bitkilerini tehdit eden çok sayıda hastalık ve zararlı yer almaktadır. Bu zararlılardan birisi olan Domates Güvesi (Tuta absoluta) domates yetiÅŸtiriciliÄŸinde ana zararlı konumundadır.
Akdeniz ve Avrupa Bitki Koruma Örgütü EPPO’nun Karantina Listesi’nde ilk sıralarda yer alan Domates Güvesi (Tuta absoluta) yüksek üreme ve zarar potansiyeline sahiptir.
Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae) zararlısının anavatanı Güney Amerika’dır ve dünyada ilk kez 1917 yılında Peru’da tespit edilmiÅŸtir, daha sonra 1964 yılında Arjantin’de görülürken; ülkemizde ise 2009 yılında Ä°zmir’in Urla ilçesinde gözlenmiÅŸ ve çok kısa süre içerisinde tüm Ege ve Akdeniz sahil ÅŸeridine yayılmıştır.
Domates bitkisinin tüm organlarında beslenebilen bu zararlı, %100’e varan oranda ürün kaybına neden olabilmektedir. Çok kısa sürede uzun mesafelere yayılabilen T. absoluta’nın, domateste meyve kalitesini bozarak verim kayıplarına ve pazar deÄŸerinin düÅŸmesine neden olduÄŸu görülmüÅŸtür. Domatesin en önemli zararlısı olan T. absoluta, 2010 yılı domates mevsiminde fiyatların artma sebeplerinden biri olmuÅŸtur.
Yaşayışı
Ergin ince uzun, 6 mm boyda, kanat açıklığı yaklaşık 12 mm'dir. Ön kanatları dar, gümüÅŸi gri kahverengimsi olup üzerinde karakteristik irili ufaklı siyahımsı noktalar bulunur. Ä°plik ÅŸeklinde antene sahiptir. Yumurta ortalama 0.4 mm uzunluÄŸunda ve 0.2 mm geniÅŸliÄŸinde silindirik yapıda, krem, açık sarı renklidir. Yumurtadan çıkan larva beyazımsı krem renkli, başı siyahtır. Dört larva dönemi geçirir. Birinci dönem larva 0.9 mm uzunluÄŸunda iken dördüncü dönemde 8 mm’ye ulaşır. OlgunlaÅŸan larvanın başı kahverengi, vücut rengi yeÅŸildir. Larvada prothoraksta bulunan koyu renkli ince bant ayırt edici önemli bir özelliÄŸidir. Dördüncü dönemde larvanın vücudunun üstü pembemsidir. Pupa 5-6 mm boyundadır. Önce yeÅŸilimsi renkte olan pupa sonra açık kahverengine döner.